O BIOBUDOWNICTWIE SŁÓW KILKA
Biobudownictwo jest niekonwencjonalną technologią, która polega na budowie domów z bel prasowanej słomy, gliny, żerdzi i z innych naturalnych materiałów. Dzięki temu otrzymujemy dom przyjazny dla człowieka i środowiska. Budynki takie spełniają współczesne standardy mieszkaniowe. Podobne biodomy możemy już spotkać na terenach USA, Szwecji, Kanady, Australii i w Niemczech.
KB Projekt: Jakie są różnice pomiędzy rozwijającym się biobudownictwem w Holandii a tym w Polsce ? Jakie są przeszkody w rozwoju tego typu budownictwa w Polsce?
B.W.: Biobudownictwo w Europie zachodniej a w szczególności w najlepiej rozwiniętych pod tym względem Austrii, Niemczech, Holandii czy Szwecji - rozwija się od 30-tu lat. Działają tam organizacje, które walczą o jego promocję. Są kraje w których zwracanie uwagi na zdrowie w aspekcie budownictwa jest odruchem naturalnym, tak jak w Niemczech czy krajach skandynawskich. Dzięki wyższej świadomości dotyczącej wszelakich oddziaływań otoczenia na zdrowie człowieka jest to odbierane pozytywnie przez większość społeczeństwa. Tak jak np. Włochy z innego punktu widzenia - czyli przywiązania do historycznej tradycji w architekturze, doceniania zabytków i chęci stosowania starych tradycyjnych, naturalnych materiałów w budownictwie takich jak tynki wapienne.
W Polsce ten typ tynku nie jest już stosowany od wielu lat , bo kojarzy się z biedą. To co naturalne, piękne , szlachetne i zabytkowe, a co stało bezpiecznie przez kilkaset lat jest bezpowrotnie niszczone technologią pełną chemii. Jest to kwestia braku odpowiedniej edukacji i wzorców estetycznych oraz kiepskiej świadomości Polaków, którzy bezkrytycznie przyswoili sobie technologiczną nowoczesność. Często stosujemy materiały już na zachodzie zakazane ze względu na wysoką emisję szkodliwych substancji. Przełamanie tej świadomości budowania jest w Polsce zadaniem najważniejszym. Biobudownictwo rozwija się w Europie zachodniej może nie na masową skalę, ale ludzie zajmujący się jego promocją mają wpływ na politykę budowlaną danego kraju.
Nawet tam budynki zdrowe i naturalne, powstające wg najwyższych kryteriów biologii budowlanej występują jednostkowo. Istotne jest jednak , że duża partia wiedzy o biobudowaniu przenoszona jest na szeroką skalę do budownictwa typowego. Jeśli nawet nie buduje się całych osiedli z gliny i słomy to wprowadza się np. w dużym zakresie tynki gliniane i naturalne materiały izolacyjne i wykończeniowe w typowym budownictwie. Tradycja łączenia drewna,słomy i gliny najmocniejsza jest w Niemczech - gdzie ten typ budowania pielęgnuje się do dzisiaj. Tradycyjne techniki budowania wciąż żyją w Niemczech swoim życiem, są promowane i działają tam prężnie ośrodki, w których ludzie wciąż się tego uczą. W Polsce sztuka ta zaginęła i musi być odtwarzana, nie ma promocji starych metod budowania, a posiadacze budynków z gliny i słomy wstydzą się ich i starają się o ich jak najszybszą rozbiórkę. Generalnie biorąc przeciętny Polak planujący budowę stara się pozbyć starych budynków i starych drzew w swoim otoczeniu, w przerażający sposób niszcząc bezpowrotnie nasz krajobraz. Polacy nie zdają sobie sprawy, że te właśnie wartości stanowią o atrakcyjności naszego kraju chociażby dla zagranicznych turystów.
KB Projekt: Jest Pani mieszkanką Tyńca. Czy może Pani skomentować tę dużą różnicę pomiędzy tym co stanowi klasztor a jego wiejskim otoczeniem?
B.W.: Remont kompleksu klasztornego odbywa się w bardzo przemyślany i odpowiedzialny sposób. Rezultat jest świetny, ponieważ projekt został zrealizowany przy udziale dobrych specjalistów. Odtworzono w konsekwentny sposób południowe skrzydło klasztoru, które było ruiną przez ostatnie dwieście lat. Szacunek do historii i dziedzictwa kultury przejawia się chociażby w ochronie wszelkich architektonicznych śladów historycznych, czy w stosowaniu naturalnych szlachetnych materiałów i starych technik budowlanych, i tak np. tynki i fugi wapienne powstawały wg starych receptur, mieszane z co najmniej 9 składników, i dzięki temu przetrwają następne wieki.
Natomiast otoczenie klasztoru czyli dawna wioska Tyniec to budynki powstające bez wpływu i opinii architektów, historyków sztuki. W Tyńcu dzieje się to co w większości wiosek i miasteczek Polski czyli samowolka budowlana. Ludzie stawiają szkaradne budynki z pustaków, niszcząc ostatnie przykłady wiejskiej architektury drewnianej świadczące o dawnym charakterze Tyńca. Znikają po kolei piękne stare domy i stodoły łączące drewno z kamieniem wapiennym, charakterystyczne dla tego regionu Jury Kakowskiej. Niestety nikogo z władz krakowskich to nie interesuje i nie są w żaden sposób wspierani nieliczni właściciele ostatnich drewnianych budynków zabytkowych, chcący utrzymać je w dobrym stanie technicznym.
KB Projekt: Proszę powiedzieć nam o celach prowadzonej przez Panią fundacji.
B.W.: Fundacja „Królewski Szlak" powstała w 2008 roku i jest kontynuacją mojej pracy, zainteresowań i specjalizacji w biologii budowlanej wyniesionych z długoletniego pobytu w Holandii. Fundacja ma dwutorowo zaplanowane działanie statutowe. Pierwszy tor działalności dotyczy właśnie biobudownictwa i ekologii związanej z architekturą i budowaniem. A drugi tor to przedsięwzięcia artystyczne bazujące na dziedzictwie kulturowym, historycznych powiązaniach Polski z Europą, w szczególności na postaciach członków królewskich rodzin przez wieki będących mecenasami dla polskiej kultury. Te dwa tory działania są ze sobą silnie powiązane, bo w twórczości artystycznej uwzględniane jest także działanie dotyczące ekologii budowlanej tj. budowanie z ziemi, gliny i z materiałów odpadowych rolnictwa takich jak słoma. Z drugiej strony działania artystyczne są związane silnie z biobudownictwem i projektami "zielonej" architektury, ponieważ można w nich korzystać z projektów uzyskanych w działaniach artystycznych.
Chodzi nam o integracje projektów artystycznych małej architektury zagospodarowania terenów zielonych , na których projekty mogą mieć wpływ ludzie związanych ze sztuką. Bardzo ważne jest powiązanie tego typu działań z samorządami, gminami, władzami lokalnymi i osobami decydującymi o tym co i gdzie się buduje.
Jednym z celów statutowych fundacji jest przełamanie złej opinii i uprzedzeń społecznych dotyczących biobudownictwa. W Polsce jest modne budowanie solidne i ciężkie, połączone z technologiami, które przywędrowaly z Zachodu i przyspieszają procesy budowlane a niekoniecznie są tanie i zdrowe. Chcemy tworzyć alternatywę dla budownictwa typowego i wykorzystywać pewne nisze rynkowe np. konieczność budowania obiektów socjalnych czy budynkow tymczasowych, służących np. na imprezy kulturalne. Wszelkie metody związane z biobudownictwem bardzo się do tego nadają , ponieważ są bardzo tanie i szybkie w realizacji.
AJ