Frank Furness – architektura niekonwencjonalna

Frank Furness był filadelfijskim architektem ery wiktoriańskiej. W ciągu swojej, trwającej przeszło 45 lat, kariery stworzył koncepcje ponad 600 obiektów, wśród których znaleźć można zarówno projekty domów czy podmiejskich posiadłości jak i banków, biurowców a nawet stacji kolejowych. Zafascynowany Ameryką ery przemysłowej, skutecznie przemycał jej elementy do swoich prac tworząc niezwykle eklektyczne i „muskularne” konstrukcje. Odrzucał jednocześnie, tak charakterystyczne dla amerykańskich architektów jego pokolenia, dogmatyczne przestrzeganie europejskich trendów i wzorców. W swoich projektach łączył w sposób niekonwencjonalny materiały takie jak kamień, żelazo, szkło czy cegła a także stosował innowacyjne techniki budowlane co sprawiło, że stał się jednym z najciekawszych i najbardziej rozpoznawalnych architektów amerykańskich przełomu XIX i XX wieku.

Frank Heyling Furness urodził się 12 listopada 1839 roku w Filadelfii. Jego ojciec William Henry Furness był znanym w Stanach Zjednoczonych duchownym, teologiem i reformatorem a także abolicjonistą. Jako młody chłopak Frank uczęszczał do kilku prywatnych szkół w rodzinnym mieście, jednak po ich ukończeniu nie zdecydował się na kontynuowanie nauki na uniwersytecie. Zamiast tego, w roku 1857, został uczniem Johna Frasera – jednego z miejscowych projektantów, i pod jego czujnym okiem zdobywał swoje pierwsze doświadczenia architektoniczne. Dwa lata później rozpoczął naukę w szkole Richarda Morrisa Hunta w Nowym Jorku gdzie po raz pierwszy zetknął się z eklektyczną, średniowieczną formą, po którą tak chętnie sięgał w swojej późniejszej karierze zawodowej. Edukację przerwał wybuch wojny secesyjnej. W 1864 roku, wcielony do armii Unionistów, służył w szóstym oddziale kawalerii "Rush's Lancers". Odznaczony za waleczność Medalem Honoru Kongresu powrócił rok później do Nowego Jorku. Przez krótki okres, po ukończeniu szkoły pracował dla Hunta, który stał się jego mentorem i przewodnikiem po świecie architektury.

W 1866 roku Furness przeniósł się z powrotem do Filadelfii, gdzie otworzył własną pracownię architektoniczną i zaprojektował swój pierwszy samodzielny budynek – kościół w Germantown. Rok później zawiązał spółkę z Georgem Hewittem i Johnem Fraserem, swoim byłym nauczycielem. Przez pięć kolejnych lat zaprojektowali razem szereg budynków instytucjonalnych i sakralnych między innymi synagogę Rodef Shalom z 1868 czy Kościół Komunii Świętej z 1870 roku. Po odejściu Frasera w 1871 roku, spółkę przemianowano na „Furness & Hewitt”. Z tego okresu pochodzi koncepcja jednego z najsłynniejszych budynków autorstwa architekta czyli siedziby Akademii Sztuk Pięknych w Pensylwanii. Na początku 1876 roku, na skutek nieporozumień, George Hewitt opuścił firmę i założył własną, konkurencyjną praktykę. Przez pięć następnych lat Furness działał samodzielnie projektując zarówno budynki mieszkalne jak i instytucjonalne. W 1881 roku jego partnerem w interesach został główny rysownik biura  Allen Evans a w latach następnych do spółki dołączyło jeszcze czterech kolejnych współpracowników. Firma pod szyldem „Furness, Evans & Company” działała aż do 1932 roku.

W wieku pięćdziesięciu lat Frank Furness miał na swoim koncie już ponad 300 różnego rodzaju budynków w samej Filadelfii, w tym wiele głównych atrakcji miasta. Jako główny architekt Philadelphia & Reading Railroad stworzył koncepcje ponad 130 stacji kolejowych i obiektów przemysłowych. Projekty domów i posiadłości jego autorstwa spotkać można było zarówno w samej Filadelfii jak i w Newport, Maine, Waszyngtonie czy Chicago. Zamarł 27 czerwca 1912 roku w Delaware County w Pensylwanii w wieku 72 lat. Choć pod koniec życia jego śmiały, nonkonformistyczny styl popadł w niełaskę, a wiele z budynków jego autorstwa zostało rozebranych w XX wieku, obecnie uznawany jest za jedną z najważniejszych postaci w dziejach amerykańskiej architektury.

Idlewild to projekt domu własnego architekta Franka Furnessa. Zaprojektowany w 1890 a wybudowany rok później w Media w stanie Pensylwania,  pełnił przez wiele lat funkcję letniej rezydencji architekta i jego rodziny. Niezwykle charakterystycznym i jednocześnie interesującym elementem konstrukcyjnym jest kryjąca główne wejście półokrągła weranda, z usytuowaną nad nią absydą dostawioną do głównej bryły budynku. Podobny zabieg zaobserwować można w projekcie zrealizowanej dwa lata wcześniej przez firmę Furnessa bibliotece uniwersyteckiej w Pensylwanii. Dwa pierwsze piętra tej czterokondygnacyjnej rezydencji wybudowane zostały z kamienia i cegły, góra natomiast wykończona została drewnem i obłożona cedrowym gontem. Dach o nieregularnej linii, urozmaicony został licznymi otworami okiennymi i lukarnami, nadając budynkowi niezwykle finezyjny wygląd i zacierając różnice poziomów na elewacjach. Zdobienia zostały ograniczone do niezbędnego minimum, pozbawione są ekscentryzmu tak charakterystycznego dla innych projektów tego architekta. Wnętrze kryje w sobie niezwykle wyważone w proporcjach przestrzenie publiczne na froncie i prywatne zlokalizowane na tyłach budynku. Idlewild to jedna z niewielu letnich rezydencji autorstwa Furnessa jakim udało się dotrwać w niezmienionym stanie do naszych czasów.   

GC

źródło fot.: http://en.wikipedia.org i http://en.wikipedia.org